કરે કોઈ, ભોગવે કોઈ...

   ત્રણ કે ચાર વર્ષ અગાઉ ગુજરાતની એક કંપનીનું લાઇટનું બિલ અંદાજિત ચાર કે પાંચ (૪-૫) લાખ રૂપિયા આવ્યું. કંપની છેલ્લા ટૂંક સમયથી ઓન પેપર, ચોપડમાં (રિયલી તો ફૂલ્લી નફો કરતી હતી, અને છે!) ખોટ કરતી હતી એટ્લે કંપનીએ આ બિલ ભરવાની ના પડી દીધી. પણ જી.ઇ.બી. તો જી.ઇ.બી. હવે, તો બિલ ભરવું જ પડે. પહેલા જેવુ હવે નથી ચાલતું. એટ્લે કંપનીના અધિકારીઓએ તેના ઓળખીતા પોલિટિકલ મંત્રીઓને વાત કરી અને તે મંત્રીઓએ વચ્ચે રહીને બિલની રકમના ૧૦%, ફકત દસ ટકા રકમ કંપનીને ભરવાનું કહ્યું અને ત્યાં જ આ કેસ રફા-દફાં કરી દીધો.
                આ સાવ સાચી ખબર છે. મે મારા સગા કાને સાંભળી છે. હા, થોડો-ઘણો ફેરફાર કર્યો છે પણ છે સાવ સાચી ઘટના. આના પરથી પહેલો સવાલ એ ઊભો થાય કે આ મંત્રીઓને કંપનીઓની સાથે શું લાગતું વળગતું હશે? ત્યારે આનો જવાબ તો બધાની પાસે છે કે “ચૂંટણીના સમયે કંપની તેઓને ફંડ સ્વરૂપે પૈસા આપે તે.” પણ, બીજો અને સૌથી મહત્વનો સવાલ એ ઊભો થાય છે કે : “ચાર કે પાંચ(૪-૫) લાખની નુકશાની જી.ઇ.બી.ના ચોપડે બોલે તેનું શું? તો આનો પણ તે મંત્રીઓએ ઉપાય વર્ષો પહેલા શોધી જ કાઢ્યો છે.” આ જે નુકશાની આવે છે તે રકમની ટોટલ, બધા જ ગ્રાહકના બિલમાં અંદાજિત ૦.૧% લેખે કોઈ ટેક્ષમાં કે યુનિટ દીઠ વધારો કરી અને વસૂલ કરવી. કારણકે આટલો વધારો કોઈ ધ્યાનમાં નથી લેતું.”
                        બોલો! આ તે વળી ક્યાનો ન્યાય. કોઈ બીજું બિલ ના ભરે અને તેનો દંડ ભોગવે આખી દુનિયા. આ તો બે જુડવા છોકરા જેવુ થયું. એક ને ગાલ પર તમાચો મારો ને દુ:ખે બીજાને. અમારા જ શહેરમાં હજુ પણ એવા વિસ્તારો છે જ્યાં જી.ઇ.બી.ના બિલ નથી ભરતા લોકો છતાં પણ લાઇટ ચાલુ જ રહે છે અને જી.ઇ.બી.ના અધિકારીઓ કાઇં જ નથી કરી શકતા. અને ઉપરની ઘટના પરથી તો એવું જ લાગે છે કે તેવા વિસ્તારના બિલની રકમ પણ આખા શહેરમાથી ઉઘરાવવામાં આવે છે.
                આખરે, બધુ સહન કરવાનું તો આમ આદમીને જ ને. ભલે તે પછી સીધી દેખાતી મોંઘવારીએ જેવી કે વધતાં પેટ્રોલના ભાવ, શાકભાજીના ભાવ કે આવી આડકતરી રીતે વધતી મોંઘવારી!!!  

આશાઓ કે જંગલમે...

માણસ જન્મે છે ત્યારથી તેના જીવનમાં આશા, અપેક્ષા બંધાઈ જાતિ હોય છે. બાળક જન્મે એટ્લે તરત જ તેના માતા-પિતા કહેશે મારૂ બાળક આ દુનિયાનો સૌથી સુંદર છોકરો/છોકરી છે. અને ત્યારથી જ આપણે આશાઓના, અપેક્ષાઓના વાતાવરણમાં એક પોપટની જેમ ફસાઈ જઇએ છે. આ દુનિયામાં એક એક પણ એવી વ્યક્તિ નહી હોય જેની એક આશા કે અપેક્ષા નહી હોય (જો એવી વ્યક્તિ હોય તો તે કબ્રસ્તાનમાં મળી શકે!) કમ સે કમ બીજાઓ માટે નહીં હોય પણ પોતાના માટે તો જરૂર હશે જ.
              આપણે નાના હોઈએ છીએ ત્યારે આપણા માતા-પિતાને અને બીજા સગા-વહાલાઓને ખુશ કરવા માટે હમેંશા સારામાં સારા માર્ક્સ લાવીએ છીએ અને આશાના, અપેક્ષાના ચુંગલમાં ફસાતા જઈએ છે. પછી થોડાક મોટા થઇએ એટ્લે કોલેજકાળમાં ગર્લફ્રેંડને લઈને ઘણી બધી આશાઓ બાંધવા માંડીએ છીએ. અને લક બાય ચાન્સ (ફરહાન અખ્તરનું પેલું મૂવી નહીં હો.) જો ગર્લફ્રેંડ સાથે મેરેજ થઈ ગયા એટ્લે તરત જ ફેમેલી પ્લાનિંગની આશા, પછી જ્યારે આપણે એક બાળક તરીકે જન્મ્યા હતા તેવો જ એકાદ-બે વર્ષમાં ડાયલોગ અને તેના પ્રત્યેની આશાઓ કે સપનાઓ સજાવા લાગી જઈએ છે.
                એક્ચ્યુલી, આપણે આશા, અપેક્ષા નામના જંગલમાં જ આખી જિંદગી ભટક્યા કરીએ છીએ જેમાથી ક્યારેય પણ રસ્તો શોધી ને બહાર નથી નીકળી શકતા. અને કેવી રીતે નીકળવું આ ભુલભુલયામાથી તે લગભગ કોઈને ખ્યાલ નથી તથા જેણે શોધી લીધું છે તે બધા અત્યારે લગભગ ઉપર બેઠા છે. કદાચ આપણે આપણા માટે આશા બાંધીએ તે વાત તો ગળે ઉતરે પણ બીજાઓ માટે પણ આપણી આશાનો થપ્પો દિવસે ને દિવસે વધતો જ જાય છે.
                જેવી આપણા માતા-પિતાને આપણી પાસે આશાઓ હોય છે. તેવું જ પુનરાવર્તન આપણે આપણા બાળકો પ્રત્યે પણ કરીએ છીએ અને કદાચિત તેઓને પણ અસલી, ઓરીજનલ વિશ્વ, દુનિયાનું દર્શન કરવવામાં આપણે નિષ્ફળ જઈએ છે.

Following હર ચીઝ કા અંત, એક શુરૂઆત, હર ચીઝ કી શુરૂઆત.

ऊपर हे चाँद, नीचे वृक्ष ये तमाम,
मेरे बाबा सुलाये अपने पंखो मे छुपाये,
आंखे नींद को बुलाये बाबा लोरी ये गए,
वो पवन गुनगुनाये नींद झूला झुलाए,
ताकि ये परी सो जाये,
नींद झूला झुलाए, नींद झूला झुलाए.
                     —- “નોહા” — NOAH-2014

                હર ચીઝ કા અંત, એક શુરૂઆત, હર ચીઝ કી શુરૂઆત. પવિત્ર ગ્રંથ બાઇબલ અનુસાર આ સૃષ્ટિના અંતે કોણ બચી શકવાને લાયક છે? બેશક તેમાં સર્વપ્રથમ નામ માનવ સભ્યતાનું તો નથી જ. કારણ કે આ ધરતી ને બગાડનાર બીજું કોઈ નહીં પણ માનવો જ છે. છતાં પણ “નોહા” મૂવી જોયા બાદ અને તેમાં દર્શાવ્યું છે તે પ્રમાણે અને કદાચિત આપણાં ભગવાન, અલ્લાહ, ગોડ, સર્જનહાર, રચયતા કે કુદરતે અમુક માનવો ને સૃષ્ટિના મતલબ કે આ ધરતીના અંત પછી પણ જીવિત રહેવા દેવાને લાયક સમજ્યા છે કે તેઓ હર ચીઝ કી એક શરૂઆત કરી શકે.
                મે થોડા સમય આગાઉ ફેસબુક પર એક લિન્ક શેર કરેલી અને મોબાઇલમાંથી મેસેજ પણ અમુક લોકોને કરેલા. “SAVE OUR TWISHA”, “WWW. TWISHAMAKWANA.COM”. અત્યારે જે પ્રમાણે ગણેશ ચોથ ના દિવસે જે રીતે વેરાવળમાં (અને અન્ય શહેરોમાં પણ) ગણપતિજીની મુર્તિ પાછળ આટલા પૈસાનો ખર્ચ કરવામાં આવી રહ્યો છે તે જોતાં ખરેખર એવું લાગી રહ્યું છે કે અંધશ્રદ્ધાની નવી શરૂઆત થઈ ચૂકી છે. અમુક-અમુક સ્થળોએ લોખો રૂપિયાનો ધુમાડો થઈ રહ્યો છે આ દિવસોમાં.   
                        હું એ પૂછવા માંગુ છું કે તમે જે રીતે ભગવાનની મૂર્તિની પાછળ આટલો ખર્ચ કરો છો શું તેના જ સ્વરૂપે આવેલા બાળકને બચવવા માટે કેટલો ખર્ચ કરવા માટે તૈયાર છો? તમારા પોતાના બાળકને બચવવા માટે તો બધા તૈયાર થશે પણ જો માનવ સભ્યતાના નામે કોઈને બચવવા પાછળ પૈસા ખર્ચવાની જરૂર પડે તો તમે કેટલો સહયોગ આપશો? કાઇં વાંધો નહીં આમાં સહયોગ આપો કે ના આપો. બીજો પ્રશ્ન જે પણ ભગવાનની તમે પૂજા-અર્ચના-પ્રાથના કરો છો અથવા અત્યારે કરી રહ્યા છો. શું તેઓએ કહ્યું છે કે મારી પૂજા કર્યા બાદ તમ-તમારે દારૂનું સેવન કરજો, મટન કે મચ્છી ખાજો? શું આવું કાઇં કહ્યું છે? મને તો નથી લાગતું આવું કાઇ કહ્યું હોય. એક્ચ્યુલી આમાં પણ એક બીજો રસ્તો શોધ્યો છે માનવોએ. અમુક લોકો એવું કરે છે કે અમુક દિવસો દરમિયાન આવા ગણેશ ચતુર્થીના દીવસો હોય ત્યારે પોતાના ઘરમાં મચ્છી ના ખાઈ કે દારૂનું સેવન ના કરે. વાવ કેટલું સરસ કહેવાય આપણે ધીરે-ધીરે ભગવાનને પણ બેવફુક કેવી રીતે બનાવવા તે શીખી ગયા. આમાં બધા લોકોની વાત નથી આવતી. અમુક જ લોકો એવા છે જેના દેખાડવાના દાંત અલગ અને ચાવવાના દાંત અલગ હોય છે.

વેરાવળમાં ગણપતીજીની મુર્તિ બહાર રોડ પર ફૂટપાથ પર ભાવમાં રક-જક કરીને પછી ખરીદી કરાય છે અને
આપણે પહેરવાના ઘરેણાં-દાગીના તે તેજોરીમાં છુપાવીને રાખવા પડે છે અને ત્યાં કાઇ રક-જક પણ નથી થતી.

આને શ્રદ્ધા કહેવી કે અંધશ્રદ્ધા તે તમારી ઉપર છે!!

   વેરાવળમાં આ અગિયારસના દિવસે રામદેવ પીરની ધજાનો રથ નિકળવાનો છે જે વર્ષોથી મારા જન્મના પણ પહેલાથી રામદેવ પીરની ધજા ચડાવવાનો “ધજાગરા” ના નામથી ઓળખતો તહેવાર છે. જેની તૈયારી અઠવાડીયા કે દસ દિવસ અગાઉથી ચાલતી હોય. સટા બજાર, લાઈબ્રેરી વિસ્તાર, ટાવર ચોક વગેરે… બધે જ સ્થળોએ મોટા-મોટા બેનર લગાવી ને પૂર જોશથી જાહેર જનતાને વધામણી આપવામાં આવે છે. આપણે અહિયાં એ તહેવાર વિષે વાત નથી કરવાની. આપણે વાત કરવાની છે આ તહેવારની એક વાત જે સત્ય હકીકત સ્વરૂપે હું નાનો હતો ત્યારથી મને સતાવતી હતી. ત્યારે પણ મને સમજાતું ન હતું અને અત્યારે પણ નથી સમજાતી એવું એક સત્ય જે આપની સમક્ષ અત્રે રજૂ કરવા જઇ રહ્યો છું. એ સત્ય વિષે કાઇંક કહું એ પહેલા હું એટલું કહેવા માંગુ છું કે “હું અહિયાં રામદેવ પીરના રથનો બિલકુલ પણ વિરોધ નથી કરતો”.
                આજથી પાંચ કે સાત વર્ષ પહેલા મારી ફરસાણની દુકાન ડાયમંડ ટોકીઝની ગલીમાં, સ્ટેટ બઁક ઓફ સૌરાષ્ટ્ર(ત્યારે SBS, SBIમાં મર્જર નહોતી થઈ!)ની સામેની ગલીમાં દુકાન હતી. પહેલા મારા ફાધર દુકાને બેસતા ત્યારે આ તહેવાર પર તેઓ દુકાન ખુલ્લી રાખતા પણ જ્યારથી મારા મોટાભાઇ (જેને હું ક્યારેય પણ નહીં ભૂલી શકું!) અને ત્યાર બાદ હું દુકાન પર બેસતો ત્યારથી આ તહેવાર પર અમે બપોરે સાડા બાર કે એક (૧૨ :30 કે 0૧ :૦૦) કલાકે દુકાન વધાવી લેતા અને પછી જ્યારે સાંજે પાંચ કે સાડા પાંચ (0૫:૦૦ કે ૦૫:૩૦) કલાકે રથ ટાવર ચોક બાજુ આવી જતો ત્યારે દુકાન ખોલતા.
                જે વાત મને નથી સમજાતી તે હવે તમે કહેશો “કા ભાઈ રામદેવ પીર ભગવાનનો રથ નીકળે અને તમે દુકાન વધાવી લો? એવું કેમ?” ઓકે. ઓકે. એકચ્યુંલી રથ નીકળવાના સમયે અમે એક દુકાન વધાવી નથી લેતા, વેરાવળના હ્રદય સમાન એવી વખરીયા બજાર (પેલા બપોરે જ હવે તો આખો દિવસ વધાવી લે છે.) પછી બપોર આસપાસ સટા બજાર નો સુભાષ રોડના લગભગ તમામ દુકાનો વધાવી લે છે એ સમયમાં કારણ કે જ્યારે આ રથ નીકળે છે ત્યારે તેમાં જે લોકો દારૂ પીધેલા હોય તે મન-ફાવે તે રીતે અબીલ અને ગુલાલ ઉડાડે છે અને અમને ઊડે તો કઈં વાંધો નહીં પણ જે વેચવાની વસ્તુ છે તે ઉપર પણ તે લોકો મન ફાવે તેમ ઉડાડે અને વસ્તુઓને બગાડે.
                હવે, વખરીયા બજારના એક વેપારીએ મને કહ્યું “ભાઈ, જો આખો દિવસ દુકાન બંધ ના રાખીએ તો આ લોકો તોડ-ફોડ કરશે અને ગાળો બોલશે એ અલગ અને ઝગડો કરશે કેમ કે અહિયાં તો આ દિવસે બધા દારૂ પીધેલા જ પડ્યા હોય છે. તો જવા દો તેના કરતાં તો એક દિવસ ઘરે આરામ કરીએ. ”
                બોલો! આ કેટલા અંશે યોગ્ય કહેવાય કે કોઈ તહેવારમાં વેપારીઓને પોતાની દુકાનો બંધ રાખવી પડે! અને અમુક તો એવું કારણ આપે છે “અરે એ તો એની શ્રદ્ધાથી બંધ રાખે છે.” સાહેબજી શરદ્ધાથી નહીં પરાણે બંધ રાખે છે એ ખબર છે? અને ઉપરથી બીજા દિવસે ન્યૂઝ પેપરમાં મોટા મથાળે આ રથ વિષેની વર્ષો જૂની પરંપરા વિષે માન-સન્માનથી લખવામાં આવે છે પણ કોઈનું ધ્યાન ત્યાં કેમ નથી જતું કે દુકાનો શા માટે બંધ રહે છે? આ લોકો તહેવારમાં આટલો દારૂ શા માટે પીવે છે? શું દારૂ પીવાનું રામદેવ પીરે કહેલું છે? જો આપ ચેક કરો તો લગભગ બધાની પાસેથી એક નાની તો નાની દારૂની બોટલ જરૂર મળશે.
                હવે, આને શ્રદ્ધા કહેવી કે અંધશ્રદ્ધા તે તમારી ઉપર છે!!

લાઇફનું બેલેન્સ ચેક કરતું રહેવું જોઈએ!!!

જ્યાં પ્રેમ છે, ત્યાં  ઝઘડો છે, ગુસ્સો છે, અને જ્યાં ગુસ્સો છે, ત્યાં પ્રેમ તો અચૂક જ છે. જ્યાં સંઘર્ષ છે, ત્યાં સફળતા તો અચૂક જ છે., જ્યાં પ્રકાશ છે, ત્યાં અંધકાર છે જ  અને જ્યાં અંધકાર છે ત્યાં પ્રકાશ આવતો જ હોય છે. અમાસની રાત્રીમાં ચંદ્ર દેખાતો નથી, ત્યાં પુનમની રાત્રીમાં ચંદ્ર પૂરે-પૂરો ગોળ અચૂક જ દેખાય છે. જેનો સવાલ હોય છે, તેનો જાવાબ ક્યાક ને ક્યાક રાઈ ના ઢગલામાં સંતાયેલો હોય છે. જ્યાં શાંતિ/સુખ છે, ત્યાં અશાંતિ/દુખ છે. જ્યાં અશાંતિ/દુખ છે, ત્યાં શાંતિ/સુખને તો આવવું જ પડતું હોય છે. જેમ બધે જ ખરાબ લોકો નથી હોતા તેમ બધે જ સારા લોકો પણ નથી મળવાના. જ્યાં આસ્તિકતા છે ત્યાં નાસ્તિકતા રહેલી છે, અને જ્યાં નાસ્તિકતા છે ત્યાં આસ્તિકતાનો સમાવેશ થયેલો હોય છે. કારણ કે જો તમે નાસ્તિક હોવ તો પહેલા આસ્તિક હોવાના પછી જ નાસ્તિકતાનો ઉદભવ થશે. મસ્તિકમાં માં જ્યાં સારા વિચારો હોય ત્યાં ખરાબ (થોડા-ઘણા, મહંદ અંશે, ખૂણે ખાચરે) વિચારો પણ હોવાના…

      બસ, બસ, બસ કરો સ્ટોપ ધીસ. બહુ થયું આમ છે તો તેમ છે અને તેમ છે તો આમ છે  જ.  આ બધુ તો બધાને ખબર જ છે. કાઇંક નવું જોઇએ અમારે. આવી જ વાતો બધાના દિમાગના તરંગોમાં, લહેરોમાં, મોજાઓમાં ઉઠી જ હશે. હવે આવે છે પિક્ચરનો ઓરીજનલ મુદ્દો, આવડા નાનકડા એવા લેકચર્સનો તાત્પર્ય, ભાવાર્થ : કે આ દુનિયામાં, એક્ચ્યુલી આમ તો આપણાં બધાની જિંદગીમાં બેલેન્સ, સંતુલન રાખવું જરૂરી બનતું હોય છે, કદાચિત આપણે સંતુલન ના જાળવી શકીએ પણ ઓટોમેટિક (જેમ કે પ્રેમીને પ્રેમિકાની યાદમાં ખાવાનું ન ભાવે એવું ઓટોમેટિક) સંતુલન જળવાઈ જ જતું હોય છે જે તે પરિસ્થિતી કે સંજોગો પ્રમાણે..
    મારા ફાધર હમેશા કહેતા હતા અને કહે છે કે “જો દુનિયામાં બધે જ સારા લોકો હોય તો દુનિયા એક તરફ ઢળી જાય તેથી ખરાબ લોકોથી બેલેન્સ, સંતુલન જળવાઈ રહે” ક્યારેય કોઈએ એ વિચાર્યું છે કે શું કામ આપણને બે(૨) પગ મળ્યા છે? એક પગ વડે ચાલી ન શકાય? આનો જવાબ કદાચ કોઈ અપંગ વ્યક્તિ જેને એક પગ નથી હોતો તે સારી રીતે આપી શકશે. પણ મારા ખ્યાલ મુજબ બીજો પગ આપણને મળેલો છે શરીરનું સંતુલન જાળવવા માટે. લેટ્સ એક્ષ્પ્લેયન ઈટ આપણે ચાલવા કે દોડવા માટે જ્યારે એક પગ આગળ વધારીશું તો બીજા પગને પણ આપણે આગળ વધારવાનો જ રહ્યો તો જ આપણે આગળ  ચાલી શકીશું. ક્યાય એ સાંભળ્યુ છે કે એક પગ વડે દોડીને કોઈએ દોડની રેસ જીતી? એ કદાચિત શક્ય નથી કારણ કે  જ્યાં સુધી બે પગ વચ્ચે સંતુલન, બેલેન્સ ના જળવાઈ તો તમે દોડી કેવી રીતે શકો? ક્યારેક એક પગ પર થોડી વાર ઊભા રહીને તો જો જો… જો પ્રેકટીશ નહીં હોય તો તરત જ થકી જવાશે અને તરત જ બીજો પગ નીચે પડી જાશે અને થાક ઉતારી દેશે અને બેલેન્સ જળવાઈ જાશે અને તરત જ રાહત નો શ્વાસ લેવાય જાશે.
    ક્યારેય પક્ષીઓમાં એક પાંખ જોઈ છે? ક્યારેય ગાય, ભેસ, બળદ મતલબ પશુઓમાં એક શિગડા જોયા છે? આમાથી એક પગ, પાંખ કે એક શિગડા ના હોય તો ચોક્કસ ચાલે અને જીવી પણ શકાય ખરું, પણ સંતુલન તો  ખોરવાઈ જ જવાનું!!
    જો પતિ/પત્ની ગુસ્સાવાળો/વાળી હોય,  અને પત્ની/પતિ શાંત હોય તો ચોક્કસ સંતુલન રહેશે પણ બન્ને જો ગુસ્સાવાળા હોય તો શું થાય એ તો કલ્પના જ કરવી રહી!! ઘણા લોકો ખાવા માટે જીવતા હોય છે, અને બીજા ઘણા લોકો જીવવા માટે ખાતા હોય છે. જો બધા જ  લોકો ખાવા માટે જીવતા હોય તો ખાવાનું ઘટવાનું અને અછત ઊભી થવાની અને મોંઘવારી પણ વધવાની. પણ સારું છે બીજા લોકો એવા છે જે જીવવા માટે ખાઈ છે અને કદાચ તેથી જ સંતુલન, બેલેન્સ જળવાઈ રહ્યું છે…         

 

“”મહત્વનુ શું?……….””

ક્યારેક-ક્યારેક અમુક સવાલના જવાબ શોધતા સમયે ફરીથી સવાલ પૂછવાથી પણ સાચો જવાબ મળી જતો હોય છે. જ્યારે પણ  કાઇં  સમજાય  નહિઁ  ત્યારે આ શબ્દનો  સવાલ તરીકે ઉપયોગ કરવાથી પણ ઘણાં જવાબ મળી જતાં  હોય અને વધારેમાં વધારે એ વર્તમાન કાળ (Present Tense) , હાલમાં, અત્યારે જ, હમણાં, આજ ઘડી ને લાગુ પડતો હોય છે. “મહત્વનુ શું ???.”..  ડાયરેક્ટ લેટ્સ સી ફર્સ્ટ એકઝામપ્લ.
    અત્યારે બધા જ ટીચર્સ, શિક્ષકોની ફરિયાદ હોય જ છે કે “સ્ટુડન્ટ શિસ્તમાં નથી રહેતા?” હવે, આ વાક્યમાં “મહત્વનુ શું?” શબ્દનો ઉપયોગ કરીએ “  સ્ટુડન્ટને શિક્ષણ, જ્ઞાન (અત્યારે જે પ્રમાણે ગોખણિયું જ્ઞાન આપવામાં આવે છે એવું નહીં હો!) આપવું મહત્વનુ છે કે શિસ્ત શીખવાડવું મહત્વનુ છે?” હવે, આવો સવાલ પૂછવાથી જરૂર આપ બધા (બુદ્ધિશાળી) કહેશો બન્ને જરૂરી છે. ચોક્કસ સો ટકા સાચી વાત બન્ને  મહત્વનુ છે. પણ જો સ્ટુડન્ટ સાચા જ્ઞાન, સાચા શિક્ષણને પામી જશે એટ્લે તે ઓટોમેટિક શિસ્તમાં આવી જશે તમારે કે મારે કે કોઈએ પણ તે બાબતમાં તેઓને સમજવું નહીં પડે. એ જેમ રોજ સવારે સૂર્ય પૂર્વમાથી જ ઊગે છે એમ તે શિસ્તમાં પણ આવી જ જશે.

     આવું એક જ બાબતમાં નહીં કોઈ પણ બાબતમાં આ શબ્દનો ઉપયોગ થઈ શકે છે અને તુરંત જ એટ ધેટ ટાઈમ જ સાચો અને વ્યાજબી જવાબ મળશે.. ઉપર જે સ્ટડી વિશે વાત કરી તો તેમાથી જ એક બીજો સવાલ ઉદભવે છે. “સ્ટડી કરવું મતલબ કે જ્ઞાન મેળવવું મહત્વનુ છે કે ફકત ડિગ્રી મેળવવી મહત્વની છે? (જે હાલમાં રેશ લાગી છે તે રીતે!!)..  ડિગ્રી વિશેની એક રસપ્રદ વાત આપ સો ને જણાવી છે.  M.com ની એક્ઝામ વખતે એક મિત્રએ (નામ ના આપી શકું) પહેલા જ પેપરમાં શ્રી કૃષણની આરતી પહેલા જ પાનાં પર લખેલી છે. એવું એ પોતે કહી રહ્યો છે. અને વધારેમાં પણ કહે છે કે “આ તો ફકત ડિગ્રીમાટે હું એક્ઝામ આપવા આવું છે બાકી  M.comમાં ક્યાં-ક્યાં સબજેક્ટ છે એ પણ મને નથી ખબર”અને દોસ્તો મજાની વાત એ છે કે એ પાસ પણ થઈ ગયો હતો!! બોલો!!! અલબત, એવા પણ સ્ટુડન્ટ છે કે જે ડિગ્રી મેળવે છે અને સાથે-સાથે એનું જ્ઞાન પણ મેળવે છે. બટ અત્યારે તો સૌથી મહત્વની ડિગ્રી હોય એવું લાગી રહ્યું છે. જો તમારી પાસે આ ડિગ્રી હોય તો તમને આ પોસ્ટ મળે અને ડિગ્રી હોવાથી કઈં ડાયરેક્ટ તો જોબ નથી મળી જતી પછી તેના કાર્ટરેયા  શરૂ થાય તમને આટલા ટકા(%)  તો ઓછામાં ઓછા આવેલા જ હોવા જોઇએ તો જ તમે એ પોસ્ટ માટે એપ્લાય કરી શકો!! બોલો!! જે ફાલતુ (FALTU) મૂવીનો  સવાલ હતો તે મારો પણ છે “યે કેસા એજ્યુકેશન સિસ્ટમ હે આપકા, આપ પાસ તો 35 માર્ક્સ પર કાર ડેટે હો પર જોબ, નોકરી 55, 60, 70, પ્રતિશત વાળો કો હી  દેતે  હો” જો તમારે ભરતી 55ટકા(%) વાળા ઉમેદવાર ની કરવી છે તો પછી પાસીગ સિસ્ટમ શું કરવા 35% ની રાખો છે??

    એક એંજિન્યરીગના લાસ્ટ યરમાં સ્ટડી કરતાં યુવાનને પૂના જોબ મળે છે. એટ્લે ઓબ્યસલી તે ખુશ જ થવાનો.  અને  હોસ્ટેલના રૂમમાં જાય છે. તેના મિત્રો તેને કહે છે “એલા તારી પાસે પાસપોર્ટ ક્યાં છે? પૂના જવા માટે તો પાસપોર્ટ જોઇએ”  જોબ મળેલા યુવાનને ત્વરિત ગુસ્સો આવી જાય છે અને સામે પાનના ગલ્લે જઈને ઉપરા ઉપરી સિગારેટ ફૂંકવા માંડે છે. ત્યારે પાનવાળો પૂછે છે અને તે પાનવાળાને આખી વાત કહે છે અને પાનવાળો કહે છે ”એ ગાંડા પૂના તો ભારતમાં જ આવ્યું, તમે બધા હાઈલી એજ્યુકેટેડે થઈને આવી જ ભૂલ કરજો” (અલબત, તેના મિત્રોએ તેની સાથે મજાક કરી હતી!!) આ કહેવાય પુસ્તક્યું જ્ઞાન, ગોખણ પટ્ટી વાળું જ્ઞાન…
   હવે, કહો જ્ઞાન મહત્વનુ છે કે ડિગ્રી????     

 

બુદ્ધિશાળી, ઇન્ટેલિજન્ટ કોને કહી શકાય આ જમાનમાં?

 

  બુદ્ધિશાળી વ્યક્તિને જેટલી તકો મળે છે તેથી,
       વિશેષ તકો એ ઊભી કરે છે.     — ફ્રાંસિસ બેકન

   આજ-કાલ બધાને એ.સીવાળી ઓફિસોમાં કમ્પ્યુટર પર 5000 કે 6000 રૂપિયામાં નોકરી કરવી છે. પણ જો તેનાથી વધારે પગાર મળતો હોય તેવી કોઈ દુકાન પર નોકરી નથી કરવી કારણ કે ત્યાં એ.સી. નહીં હોય અને કદાચ તમારા કપડાં પણ બહુ જ ગંદા થાય એવું પણ બને અને લોકો ત્યાથી નીકળતા હોય તો તેઓ તમને જોવાના જ છે તે તો ખરું જ!!
   એક 25-26 વર્ષનો છોકરો નોકરીની તલાશમાં વિદેશ જાય છે એટ્લે ત્યાં કાઇં નોકરી રેઢી તો નથી પડી ને! તેને એક ટેક્ષી ડ્રાઈવરની નોકરી મળે છે એટલે તે તેના મિત્રોને કહે છે કે ““દોસ્ત હું તો અહિયાં કોઈ મોટી કંપનીમાં નોકરી કરવા આવ્યો હતો આ ટેક્ષી ડ્રાઈવરની નોકરી?” ત્યારે તેનો દોસ્ત કહે છે ““અરે, યાર અહિયાં કામ નાનું હોય કે મોટું કામ કરવાવાળાની દરકાર, હિજજત હોય છે. ક્યૂ કામ કરો છો એ નહીં””     શું સુપર્બ ડાયલોગ કહ્યો છે. અહિયાં હું આપને ટેક્ષી ડ્રાઈવર કે રિક્ષા ડ્રાઈવર બની જાવ એવું નથી કહેવા માંગતો ભલે તે લોકો પણ પોતાના પેટ માટે જ કામ કરતાં હોય છે, પોતાના કુટુંબનું ભારણ પોષણ માટે જ કામ કરે છે. પણ અહિયાં આપણો ટોપીક છે બુદ્ધિશાળી કોણ?
   એક ઇમારત ચણવાવાળા ત્રણ કડિયા ભાઈઓને એક પ્રશ્ન પુછવામાં આવ્યો “તમે શું કરી રહ્યા છે?” એક સરખો જ પ્રશ્ન પણ, ત્રણે-ત્રણનો જવાબ અલગ-અલગ જોઇએ આપણે બધા. પહેલા કડિયા ભાઈએ કહ્યું “”તમને દેખાતું નેથી હું મજૂરીકામ કરી રહ્યો છું.”” બીજાએ કહ્યું “”ભાઈ હું તો મારા કુટુંબના લોકો માટે રોજી-રોટી કમાઈ રહ્યો છું.”” અને ત્રીજાએ કહ્યું “””દોસ્ત હું ઇમારતોનો પાયો ચણી રહ્યો છું જેનાથી ભવિષ્યમાં આ ઇમારત પર જે ઓફિસ બનશે ત્યાં ઘણા લોકો કામ કરશે અને રૂપિયા કમાશે””” બોલો!! કેટલો ફર્ક છે ત્રણે-ત્રણ કડિયા ભાઇઓના જવાબ નો.. કાદાચ મારા ખ્યાલ પ્રમાણે હું આમાથી ત્રીજા કડિયાભાઇ ને બુદ્ધિશાળી માનીશ..
  બુદ્ધિશાળી એ કે જે કેબીસી(કોણ બનેગા ક-રોરપતિ)માં દરેકે-દરેક પ્રશ્નોનાં જવાબ ત્રીસ-ત્રીસ સેકન્ડ કે વધીને ત્રણ-ચાર મિનિટમાં આપી દે તે બુદ્ધિશાળી કે અથવા એ કે જે આ બધા પ્રશ્નોનાં જવાબ આપવા માટે અલગ-અલગ વ્યક્તિને હાયર કરી લે અને પોતાના દિમાગનો જરૂર પડે ત્યારે જ અને તેટલો જ ઉપયોગ કરે તેને.  અત્યારે બધા એવું માનવા લાગ્યા છે કે જેટલી તમારી પાસે ડિગ્રીઓ વધુ એટલા તમે વધારેમાં વધારે બુદ્ધિશાળી!!!  અત્યારે એવું પણ એક તારણ નિકળ્યું છે કે જો તમને ફેસબૂક(FACEBOOK) વિષે જાણકારી ના હોય તો તમે બુદ્ધિશાળી નો કહેવાય. તો ફેસબૂકમાં એકાઉન્ટ(ખાતું) હોવું એને બુદ્ધિશાળી કહેવાય કે જેને ફેસબૂક શરૂ કર્યું તેઓ “માર્ક જકરબર્ગ” તે બુદ્ધિશાળી કહેવાય.
  કોઈ ઓફિસમાં 5 કે 10 કે 15000/- નો નોકરી કરવાવાળા એમ્પ્લોય ને બુદ્ધિશાળી ગણવું કે તે જ ઓફિસના માલિક જેને એવા 5 કે 6 એમ્પ્લોય ને નોકરીએ રાખ્યા હોય તેને બુદ્ધિશાળી ગણવું. (અલબત, તે માલિક તેના એમ્પ્લોય કરતાં તો ઓછું જ ભણેલા હોય છે.!!)
   હવે, ઘણી બધી વાતો થઈ ગઈ. આ બધા જ માં બધા જ નોકરી કરતાં હોય એવા લોકો તેના માલિકો કે રિક્ષા ડ્રાઈવર, ટેક્ષી ડ્રાઈવર આ બધા જ પોત-પોતાની જગ્યાએ બુદ્ધિશાળી છે જ. બધા આખરે તો પોતાનું અને પોતાના કુટુંબ માટે જ કામ કરતાં હોય છે અને પગાર મેળવતા હોય છે. આવડી મોટી વાત અત્રે કરવી એટલે જરૂરી બને છે કે બુદ્ધિ ને ડિગ્રી સાથે ના તોલવી જોઇએ. બુદ્ધિ બુદ્ધિની જગ્યાએ બરાબર છે અને ડિગ્રી ડિગ્રીની જગ્યાએ. કોઈ આપને ગમે તેટલા અબુદ્ધિશાળી માનતા ભલે હોય પણ જ્યાં સુધી આપ આપના વિષે શું માનો છો, શું વિચારો છો એ વધારે મહત્વનુ છે. અલબત, બુદ્ધિ ને ડિગ્રી સાથે સરખાવી તદન બેવફુંકી ભરેલી વાત છે.
     અસંભવ એક એવો શબ્દ છે કે જે કેવળ મૂર્ખાઓના શબ્દકોશમા મળે છે.
                                                                                —-નેપોલિયન